ТӘУЕЛСІЗДІК ЖЕТІСТІКТЕРІ: СЫНДАРЛЫ СЫРТҚЫ САЯСАТ

Кеше ғана Қазақстан тәуелсіздігін алып, демократиялық, құқықтық, зайырлы, саяси және экономикалық тұрақты мемлекетті қалыптастыру бағытында алғашқы қадамдар жасай бастады. Сыртқы және ішкі саяси бағыттың негіздері қаланды. Алдағы сын-қатерлер жағына қарадық. Сол кезде, отыз жыл бұрын, Қазақстан КСРО-ның ыдырауы нәтижесінде тәуелсіздік алған он бес мемлекеттің бәрінен аспайтын мемлекет үшін болды. Қазір Қазақстан 30 жылдық кезең ішінде әлемдік аренада саяси сәйкестікке қол жеткізді деп сеніммен айтуға болады.

Кеңес Одағы ыдырағаннан кейін Қазақстан бұрынғы КСРО-ның қалған мүшелерінің арасында экономикалық көрсеткіштер бойынша ғана емес, сонымен қатар саяси ауқаттылығы бойынша да соңғы орынға ие болғаны ешкімге құпия емес. Әлемдік қоғамдастық арасында беделі болмады, өйткені Қазақстан туралы егеменді мемлекет ретінде, әсіресе батыста, іс жүзінде ешкім ештеңе білмеді. Белгісіздік, әдетте, тек қорқыныш пен шамадан тыс сақтық тудырады.

Ішкі саяси жағдай күрделене түсті. Мысалы, 1994 жылға қарай ел аумағындағы өнеркәсіп пен өндіріс көлемі екі еседен астамға қысқарды. Көмір мен мұнай өндіру саласында күрт құлдырау байқалды.

Қазақстан бірінші кезекте Семей ядролық полигонын жабуға және ядролық қарудан бас тартуға өз еркімен ниет білдірді. Содан кейін мен мемлекеттік басқарудың жаңа жүйесін құруға кірісуге тура келді, өйткені КСРО-дан мұра болған адам 80-жылдардың басында өзін-өзі өлтірді. Сол кезде Қазақстанның Тұңғыш Президенті — Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев бұрыннан бар үлгілерді көшірумен айналыспау, яғни одақ бойынша бұрынғы көршілердің жолымен жүру емес, өзінің үлгісін жасау туралы шешім қабылдады.

Кейбір сарапшылардың пікірінше, Қазақстан мұндай мәртебеге көп жағдайда қолайлы географиялық жағдай есебінен қол жеткізді, алайда олай емес. Қазақстан халықаралық аренадағы өзінің саяси салмағын тек сындарлы сыртқы саясат, сондай-ақ көптеген табысты бастамалар есебінен алды.