ТӘУЕЛСІЗДІК ЖЕТІСТІКТЕРІ: АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫНА МЕМЛЕКЕТТІК ҚОЛДАУ

Ауыл шаруашылығы — материалдық өндірістің ең маңызды түрлерінің бірі. Ауыл шаруашылығы халықты азық-түлікпен және өнеркәсіпті шикізаттың кейбір түрлерімен қамтамасыз етумен айналысады. Ауыл шаруашылығы – Қазақстанның экономикасындағы негізгі сала. Ішкі жалпы өнімнің 4,4%-ы ауыл шаруашылығына тиесілі болғанымен, дәл осы ауыл шаруа­шылығында еліміздің еңбекке қабілетті тұрғындарының 14%-ы жұмыс істейді, ауылдық елді мекендерде 7,7 миллион (ел тұрғындарының 42%) халық тұрады.

Аграрлық қайта құру барысында республиканың ауыл шаруашылығында қалыптасқан жағдай нарықтық экономикаға барабар заңдылықтарды ескере отырып, аграрлық және бүкіл Агроөнеркәсіптік өндірісті экономикалық реттеудегі мемлекеттің белсенді рөліне сәйкес келетін қаржы-кредит саясатына түбегейлі жаңа және айқын тәсілдерді әзірлеуді қажет етеді. Осыған байланысты, төлем қабілеттілігін, өтімділікті және несиелік қабілеттілікті сақтай отырып, банкроттық рәсімін жүзеге асыра отырып, нарықтық жағдайда басқарудың түпкі мақсаты — кәсіпорынға кеңейтілген көбеюді жүзеге асыруға мүмкіндік беретін пайда алу екенін ескеру қажет.

Ауыл шаруашылығын қолдауға мемлекеттік бюджеттен бөлінетін сомалар жағдайды түбегейлі жақсартуға ықпал етпейді. Қаржы ресурстары болмаған жағдайда қосымша қаржыландыру көздерін іздеу қажеттілігі туындайды. Зерттеу нәтижелерін талдау және жалпылау мемлекеттік емес қолдау көздерін инвестициялар, лизинг, ипотека, сақтандыру ретінде бөлуге мүмкіндік береді.

Ауыл шаруашылығына арналған кредиттік ресурстар көздерінің проблемасы дәстүрлі ішкі көздерді (жер рентасы, сақтандыру төлемдері, халықтың бос ақшалай қаражаты) орталықтандырылған пайдалану арқылы ауыл шаруашылығы өндірушілерін кооперациялау негізінде мүмкін болатын кешенді шешімді талап етеді. Осы көздер есебінен жыл сайын республикалық бюджетте шоғырландыруға және кейіннен ауыл шаруашылығы мұқтаждары үшін ауыл шаруашылығы өндірушілері қажеттілігінің жартысына жуығын жабатын көлемде кредиттік ресурстарды мақсатты пайдалануға болады.

Көп салалы ауыл шаруашылығы өндірісі жағдайында шаруа (фермер) қожалықтары, халық шаруашылықтары, тұтыну кооперативтері жататын шағын ауыл кәсіпкерлігі аса маңызды рөл атқарады, онсыз Ауыл шаруашылығын жандандыруға және ауыл халқының өмірін жақсартуға қол жеткізу мүмкін емес.

Республикада ауыл шаруашылығын мемлекеттік қолдау мақсатында осы саланы дамытудың үш бірдей бағдарламасы қабылданды: «Агробизнес-2020» салалық бағдарламасы, «Қазақстан Рес­пуб­ликасында агроөнеркәсіптік кешен­ді дамыту жөніндегі 2010-2014 жыл­дарға арналған бағдарлама» және қол­даныстағы «Агроөнеркәсіптік кешенді дамытудың 2017-2021 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы».

Осы уақыт ішінде АӨК салаларын субсидиялауға шамамен 2 трлн теңге жұмсалды. Бұдан басқа, ұлттық және салалық бағдарламаларды іске асыру шеңберінде инвестициялық белсенділік, аграрлық сектордың келешегі бар салаларын дамыту біршама ынталандырылуда.