ТӘУЕЛСІЗДІКТІҢ АЛҒАШҚЫ ЖЫЛДАРЫНДАҒЫ ТАБЫС ФОРМУЛАСЫ

Қазақстандық мемлекеттіліктің қалыптасуы үшін көп ретте сыни мәнге ие болған алғашқы онжылдықта Тұңғыш Президент бастамашылық еткен ауқымды нарықтық және институционалдық реформалар процесі бастау алды. Бұл түбегейлі өзгерістердің тұтастығы мен жүйелілігі Нұрсұлтан Назарбаевты Жапониядағы Мэйджи, Түркиядағы Ататүрік, АҚШ-тағы Франклин Рузвельт, Германиядағы Людвиг Эрхард, Сингапурдағы Ли Куан Ю, Қытайдағы Дэн Сяопин сияқты әлемнің көрнекті реформаторларының қатарына қояды.

«Қазақстандық жол» немесе «қазақстандық даму моделі » – шетелдік сарапшылардың Ұлттық жаңғыру мен эволюциялық қайта құрулардың табысты тәжірибесін Елбасы шабыттандырушысы ретінде осылай атаған. Реформаторлар әрқашан өз уақыттарынан озып келеді, өйткені олардың күш-жігері көбінесе түсінбеушілікке, наразылыққа және кейде ашық қарсылыққа тап болады. Нұрсұлтан Назарбаев ескіге жабысқан консервативті күштердің қарсылығын жеңе отырып, елді жаңа жағдайға шығарды. Бұрынғы үмітсіз артта қалған әлеуметтік-экономикалық модельдің шындығына оралудың мүмкін еместігі мен зияндылығына сенімді бола отырып, ол оны түбегейлі қайта құруды жақтады. Осы жан-тәнімен берілуді талап ететін істе Нұрсұлтан Назарбаев қиындықтарды еңсерудегі айрықша жұмыс қабілеттілігі мен мызғымас тұрақтылығын көрсетті.

Сонымен бірге ол реформаларды дәйекті қадамдар алгоритміне сәйкес жүргізді. Әлемге әйгілі реформаторлармен – Сингапурдың бұрынғы премьер-министрлерімен – Ли Куан Ю, Ұлыбританияның – Маргарет Тэтчермен, Малайзияның – Махатхир Мохамадпен, сондай – ақ, батыс әлемінің экономикасы бойынша көрнекті сарапшылармен кездесу барысында ол олардың реформалары қалай жүзеге асырылғанын, осы кезде қандай сын-тегеуріндермен және проблемалармен бетпе-бет келгендерін және олардың қалай жеңгендерін егжей-тегжейлі пікірлесті. Ол шетелдік сапарлар кезінде нарықтық механизмдердің жұмысын зерттеді. Бұл кездесулер ойлануға, ішкі жұмыстарға үлкен көмек берді.

Реформалар дәйектілігінің күрделі мәселесінде Нұрсұлтан Назарбаев өмір сүру деңгейі жоғары қоғам ғана демократиялық құндылықтарды қабылдауға қабілетті деп әділ пайымдай отырып, экономикалық даму жолын таңдады. Осылайша, «алдымен – экономика, содан кейін – саясат» формуласы елдегі барлық қайта құру процесінің логикасын анықтады.